Groningen – Emmen door Drentse leegte

De tweede Drentse tocht

19 januari 2020

Eind november 2019 is er aan de Nieuwe Markt in Groningen een monumentaal cultureel centrum geopend: het Groninger Forum. Ik was nieuwsgierig en Groningen ligt bovendien redelijk dicht tegen de provinciegrens met Drenthe, dus ik besloot het Hoge Noorden te kiezen als startpunt voor de tweede tocht van het jaar. In de nok, in café Nok, zette ik rond elven de route voor vandaag uit onder het genot van een cappuccino en één of ander vegan citrusgebakje waarvan ik de naam vergeten ben. Het uitzicht op het centrum, de Martinitoren en ook het achterliggende ‘ommeland’ was fenomenaal. Dat dit enorme bouwproject jarenlang punt van controverse is geweest, zal niemand verbazen. Waar ik mij in ieder geval wel over verbaasde toen ik na 123 km fietsen enigszins gedesillusioneerd op de trein stapte in Emmen, was hoe groot het contrast kon zijn tussen dit hippe moderne Forum en het vale Drentse veenland dat op een steenworp afstand ervan verwijderd ligt. Stad en platteland, ja, maar mijn ervaring ging een stap verder. Het was als het ware een contrast van dimensies: verticale vervoering in het uitzicht over de stad tegenover horizontale huivering in het reliëfloze land. In dit verslag van de tweede Drentse tocht zal ik proberen uit te leggen wat er die dag zoal door mij heenging.

Ruim twee weken na de eerste rit ging ik dus weer fietsen voor missie-Drenthe. Nu in mijn eentje. Dat vind ik nooit erg, maar het gemis van een metgezel liet zich vandaag af en toe flink gelden. Het weer was koud, grijs, wat mistig maar verder droog. Later op de dag zou de zon doorbreken. Ik fietste Groningen uit en na een kilometer of 18 betrad ik Drenthe, en wel De Punt (bekend van de Molukse treinkaping in 1977, die ter hoogte van De Punt plaatsvond). Yde zit aan De Punt vast, en ’s avonds in de trein las ik over de geschiedenis van het ‘meisje van Yde’, dat ook in het Drents museum te zien is. Niet veel later begaf ik mij in het beroemde en ongetwijfeld schitterende natuurgebied Nationaal Landschap Drentsche Aa, maar voordat ik het wist was ik er weer uit, toen ik Zuidlaren binnenreed en een foto van het bordje maakte. De teller stond op 33 km en ik zat niet lekker in het zadel. Een onwelwillende maag en een matige nachtrust droegen bij aan mijn fysieke gesteldheid die dag, dat moet gezegd, maar tegelijkertijd bekroop mij in Zuidlaren al een unheimisch gevoel. Ik fietste gewoonweg niet lekker. Nog niet, dan. De flow kan altijd nog komen. Je moet er alleen niet te geforceerd naar op zoek gaan.

De kerk van het dorpje Vries.

En toen ik zo ongeveer Zuidlaarderveen had verlaten, betrad ik het open veengebied in het oosten van Drenthe: eindeloosheid tot zover de irissen strekken, slechts doorkliefd door Aa, Hunze, kanalen en geasfalteerde weggetjes. En daar fietste ik dan, voor het twaalfde en laatste jaar op dorpenjacht. Waarom? Een paar kilometer reed ik langs het kaarsrechte Eexterveenschekanaal, geflankeerd door sierlijke maar kale bomen. Als ik naar rechts keek, bezag ik de Drentse leegte in vol ornaat.

In 2011, het jaar-Groningen, heb ik me tijdens sommige tochten wel eens afgevraagd waarom ik dit ook al weer in godsnaam doe. Die vraag kwam ook deze dag sporadisch aan het Drentse oppervlak naar boven. En dat is ook niet zo moeilijk, al is het maar vanwege de geografie van deze provincie. De Hondsrug, een langgerekte rug in het landschap die loopt van Groningen naar Emmen, zorgt voor het schaarse reliëf in Drenthe. Maar dat mag geen naam hebben: het hoogste punt ligt op 56 meter boven NAP, en wel op een kunstmatige vuilnisbelt bij Wijster. Verticaal lijkt het me schier onmogelijk om door Drenthe in vervoering te raken. Drenthe vertikt het domweg te deinen. O Zijperberg! O Zevenheuvelenweg! O Zuid-Limburgs heuvelland! Ik verlangde vurig naar hoger gelegen oorden. Maar dat betekent niet dat elke fietstocht hier gedoemd is om te mislukken, natuurlijk. Drenthe geeft zich niet zo makkelijk gewonnen. Het is een beproeving om hier te fietsen.

Na 82 km fietsen kwam ik aan in de buurtschap Gasselterboerveenschemond: de langste plaatsnaam van Nederland. Dit was toch wel een bijzonder momentje. Bij mijn weten is het Friese ‘Ee‘ met twee letters de kortste plaatsnaam. Na een Kodakmomentje fietste ik verder in zuidoostelijke richting, maar ik zat er steeds meer doorheen. Ook koelde het weer af en werd het donker. Na Valthermond besloot ik linea recta naar Emmen te fietsen, en alle dorpjes in deze hoek van Drenthe te laten voor wat ze zijn. Het is immers pas de tweede tocht en het jaar is nog jong.

De tocht eindigde na 123 km in Emmen, dat ik aantrof met een enigszins bezwaard gemoed, zware benen en zwaar veel zin in een trein naar Nijmegen. Emmen krijgt vast nog wel een kans, met mooier weer en een betere gesteldheid, al waren het me een paar het troosteloze minuten die ik in dit troosteloze stadje doorbracht. En met enige weemoed dacht ik terug aan café de Nok, slechts een halve dag geleden. Horizontaal afgemat en verticaal beduusd. Maar onder aan de streep heb ik op de keper beschouwd toch weer een uniek stukje Nederland gezien, zijn er 34 nieuwe plaatsen in Drenthe bezocht en is de ultieme apotheose weer een stapje dichterbij gekomen!

Afstand: 123,64 km
Gemiddelde snelheid: 19,1 km/h

34 nieuwe plaatsen: De Punt, Yde, Donderen, Vries, Tynaarlo, Zeegse, Schipborg, Zuidlaren, Midlaren, De Groeve, Zuidlaarderveen, Oud-Annerveen, Spijkerboor, Nieuw-Annerveen, Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal, Bareveld, Nieuwediep, Eexterveen, Gieterveen, Gasselterboerveen, Gasselternijveen, Gasselternijveenschemond, Tweede Dwarsdiep, Gasselterboerveenschemond, Nieuw Buinen, Drouwenermond, 1^e Exloërmond, 2^e Exloërmond, Valthermond, 2^e Valthermond, Nieuw-Weerdinge, Weerdinge, Emmen